تغییرات سری زمانی محافظه‌کاری در حسابداری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

بررسی ادبیات مرتبط با محافظه‌کاری در گزارشگری مالی، بیانگر اهمیت موضوع محافظه‌کاری در حرفه حسابداری است. محققین همواره کوشیده‌اند میزان محافظه‌کاری و عوامل موثر بر آن در گزارشگری مالی و حسابداری را تعیین کنند که البته این امر به ساده‌ای میسّر نبوده است، زیرا امکان اندازه‌گیری مستقیم مفهوم محافظه‌کاری وجود ندارد. در هر صورت، محافظه‌کاری همواره از مفاهیم کلیدی در حسابداری بوده و صرف نظر از مشکلات اندازه‌گیری، وجود آن می‌تواند تاثیرات عمده‌ای بر محتوای اطلاعاتی صورت‌های مالی داشته باشد. لذا هدف اصلی از انجام این مقاله، بررسی تغییرات محافظه‌کاری در گزارشگری مالی شرکت‌ها در ایران با تاکید بر تغییرات اقلام تعهدی و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری خالص دارایی‌ها (از این پس MTB ) می‌باشد، زیرا بنا بر برخی تحقیقات تجربی از دیگر کشورها به نظر می‌رسد که محافظه‌کاری در گزارشگری مالی طی زمان افزایش یافته است. از آنجایی که با صحت چنین ادعایی، تحلیل سری زمانی صورت‌های مالی (که همواره به عنوان یکی از منابع مهم اطلاعاتی در بازارهای مالی و سرمایه محسوب شده است) بی معنا بوده و از اعتبار لازم بهره‌مند نیست، لذا بررسی این ادعا در حسابداری برای کلیه گروه‌های ذینفع‌ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به دلیل فقدان یک تعریف عمومی پذیرفته شده از محافظه‌کاری، در این پژوهش دو معیار برای محافظه‌کاری در گزارشگری مالی تعریف و مورد بررسی قرار می‌گیرد. این معیارها بر انباشتگی اقلام تعهدی غیر عملیاتی و  MTBتاکید دارند. جامعه آماری این مقاله، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از 1381 تا پایان 1389 می‌باشد که از این تعداد، 116 شرکت ( 1044 سال- شرکت) در نمونه این تحقیق جای گرفتند. اگرچه نتیجه‌گیری قطعی ممکن نیست، ولی شواهد موجود از گزارشگری مالی شرکت‌های عضو بورس اوراق بهادار تهران، فرض افزایش محافظه‌کاری را تایید نکرده و نشان می‌دهند که میزان محافظه‌کاری در گزارشگری مالی شرکت‌ها در ایران در طول یک دهه گذشته به طور افزایشی تغییر نکرده است.